Tìm hiểu nguyên nhân của ô nhiễm không khí và hệ quả của ô nhiễm bầu không khí

Ô nhiễm môi trường cũng như ô nhiễm bầu không khí luôn là vấn đề “hot” được nhiều tất cả mọi người quan tâm. Bởi đây là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, đời sống con người và hệ sinh thái động thực vật. Bài viết dưới đây mời các bạn cùng tìm hiểu các nguyên nhân của ô nhiễm không khí cùng các biện pháp khắc phục tình trạng này nhé!

1. Chỉ số ô nhiễm không khí đang ở mức báo động

Nếu mắt thường không nhìn thấy hình ảnh ô nhiễm không khí thì làm sao con người có thể nhận biết được? Hiện nay, mọi người sử dụng một thước đo đơn giản về ô nhiễm không khí, Chỉ số Báo cáo Chất lượng Không khí Hàng ngày, hoặc AQI (Chỉ số Chất lượng Không khí). Nhờ đó, chúng ta có thể biết được không khí xung quanh trong lành hay ô nhiễm, ô nhiễm ở mức độ nào.

Chỉ số AQI càng cao thì mức độ ô nhiễm không khí càng cao và tác hại đến sức khỏe cộng đồng càng lớn. Tham khảo Chỉ số ô nhiễm không khí Hệ số ô nhiễm không khí của AQI-WHO, có thể chịu tác động của việc hít thở không khí ô nhiễm đến sức khỏe của con người trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.

Ô nhiễm phân tử (hạt lơ lửng): thường được đánh giá bằng chỉ số bụi mịn PM2.5 và PM10. Trong số đó, PM là tên viết tắt của hạt Vật chất, được hiểu là vật chất dạng hạt (rắn hoặc lỏng). PM2.5 và PM10 là các hạt bụi được hình thành bởi các chất như nitơ, cacbon, sunfua và các hợp chất kim loại khác. Chúng xâm nhập vào đường hô hấp của con người khi hít phải. PM2.5 dùng để chỉ các hạt có kích thước nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet (μm). PM10 dùng để chỉ các hạt có đường kính lớn hơn 2,5 μm nhưng không lớn hơn 10 μm.

EPA đã thiết lập các tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia để bảo vệ sức khỏe cộng đồng khỏi mọi loại chất ô nhiễm. Ngoài ra, để giúp mọi người dễ hiểu hơn về mức độ ô nhiễm không khí, EPA đã ấn định một màu cụ thể cho từng dải giá trị AQI.

Mỗi quốc gia có các tiêu chuẩn chất lượng không khí khác nhau và do đó có mức AQI riêng. Ví dụ: Chỉ số ô nhiễm không khí API của Malaysia. Chỉ số Sức khỏe và Chất lượng Không khí AQHI của Canada, Chỉ số Tiêu chuẩn Ô nhiễm PSI của Singapore.

Các loại máy đo ô nhiễm không khí phổ biến hiện nay là: máy đo chất lượng không khí trong nhà PM 2.5 PM 2.5 (chất lượng không khí trong nhà), máy đo chất lượng không khí tốc độ không khí, máy đo chất lượng không khí Testo, Huma-i, Temptop P10, Bosch …

Các ứng dụng đo độ ô nhiễm không khí được sử dụng phổ biến nhất hiện nay là: AirVisual, Air Matters, Plume Labs ….

2. Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam

Theo nhiều nguồn nghiên cứu và báo cáo, chúng ta thấy được rằng hiện trạng ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam luôn biến động theo từng thời kỳ và do nhiều yếu tố khác nhau.

Theo một nghiên cứu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), lượng khí thải carbon hàng năm từ giao thông vận tải vào khí quyển chiếm 24,34% tổng lượng khí thải. Tính đến tháng 2 năm 2020, có 3.553.700 phương tiện và khoảng 45 triệu xe máy đang hoạt động tại Việt Nam.

Trong số đó, nhiều xe đã sử dụng nhiều năm không được bảo dưỡng định kỳ, không đạt tiêu chuẩn nên tiết kiệm nhiên liệu, phát thải các chất độc hại, nồng độ bụi cao. Đây là một trong những nguyên nhân của ô nhiễm không khí ở Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn như. Tình trạng ô nhiễm không khí tại Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội ngày càng gia tăng trong thời gian gần đây.

Theo số liệu ô nhiễm không khí của Việt Nam, nồng độ bụi PM2.5 năm 2018-2019 có xu hướng tăng so với năm 2010-2017, đồng nghĩa với việc mức độ ô nhiễm không khí ở Việt Nam cũng ngày càng gia tăng. Tháng 9-12 / 2019 là thời kỳ cao điểm ô nhiễm không khí ở khu vực phía Bắc.

Chỉ số ô nhiễm không khí Hà Nội, Chỉ số ô nhiễm không khí Thành phố Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh hay nhiều thành phố khác, chỉ số AQI có khi rất kém, dao động từ 150 đến 200, có khi đạt mức rất kém khi vượt quá 200. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội rất nghiêm trọng.

Trong tình trạng ô nhiễm không khí như hiện nay, nguy hiểm nhất là những hạt bụi nhỏ lơ lửng trong không khí như bụi mịn như PM2.5 có thể gây ra hàng loạt bệnh nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng qua đường hô hấp.

Theo thống kê, thực trạng ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh hay các thành phố khác đều đáng lo ngại do tỷ lệ bụi tương đối cao và lượng khí thải từ các phương tiện giao thông quá lớn. Ngoài ra, theo bảng xếp hạng ô nhiễm không khí, môi trường không khí xung quanh các khu công nghiệp, khu sản xuất cũng bị ô nhiễm bụi trầm trọng. Chất lượng không khí khu vực nông thôn tuy tốt nhưng vẫn bị ảnh hưởng chủ yếu bởi các hoạt động sản xuất nông nghiệp như đun nấu, đốt rơm rạ, rác thải.

Trong những tháng đầu năm 2020, tình hình ô nhiễm không khí ở Việt Nam có xu hướng được cải thiện. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) của Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh và một số khu vực nội thành hầu hết thời gian duy trì ở mức khá và trung bình. Đặc biệt bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, cả nước thực hiện kiểm dịch xã hội từ nửa cuối tháng 3 đến tháng 9 nên các chỉ số PM2.5 và CO đều thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước.

3.Thực trạng ô nhiễm không khí trên thế giới

Theo thống kê, 97% thành phố ở các nước có thu nhập thấp và trung bình với dân số hơn 100.000 người trên toàn cầu không đạt tiêu chuẩn chất lượng không khí do Tổ chức Y tế Thế giới quy định. Trong số 20 thành phố ô nhiễm nhất thế giới, có 18 thành phố ở các nước Nam Á, đặc biệt là Pakistan, Ấn Độ và Bangladesh. Trong đó, Ấn Độ có 7/10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Theo báo cáo của Ủy ban Môi trường châu Âu (EEA), tình trạng ô nhiễm không khí ở châu lục này vô cùng nghiêm trọng, mang đến những căn bệnh nguy hiểm cho con người. Từ đó, năng suất lao động sụt giảm, chi phí y tế tăng cao đã ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế.

Châu Á cũng là châu lục có tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Nhưng gần đây, một số quốc gia đang nỗ lực cải thiện chất lượng không khí, đặc biệt là Trung Quốc. Trung Quốc đã đóng cửa gần 2.500 nhà máy và từ chối gần 20.000 đơn đăng ký các nhà máy mới. Với việc áp dụng một số biện pháp giảm phát thải tích cực, tình hình ô nhiễm không khí của Trung Quốc đã dần được cải thiện kể từ năm 2017, và chỉ số bụi mịn PM2.5 tiếp tục giảm.

Tại Trung Quốc, các khu vực ô nhiễm nặng như Bắc Kinh-Thiên Tân-Hà Bắc đã trở thành tâm điểm của công tác ngăn ngừa và kiểm soát ô nhiễm. Thực hiện các biện pháp thay thế các nguồn nhiên liệu rắn (gỗ, than, …) bằng các nguồn năng lượng sạch (điện, khí thiên nhiên, …). Đặc biệt, tình trạng ô nhiễm không khí của Bắc Kinh đã được cải thiện đáng kể, đến năm 2020, khoảng 1.000 nhà máy sẽ đóng cửa tại đây.

Có thể thấy, tình trạng ô nhiễm không khí trên thế giới đang diễn ra vô cùng gay gắt và đã trở thành mối quan tâm của tất cả các quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều quốc gia trên thế giới đã cho thấy những xu hướng tích cực trong nỗ lực cải thiện chất lượng không khí và đạt được những kết quả tốt.

4. Nguyên nhân của ô nhiễm không khí

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm không khí nhưng chúng ta có thể quy về hai nguyên nhân chính, đó là ô nhiễm không khí do yếu tố tự nhiên và yếu tố con người.

4.1 Nguyên nhân tự nhiên

Cháy rừng: Khi xảy ra cháy rừng, đặc biệt là đám cháy diện tích lớn với thời gian dập tắt đám cháy rất lâu, hàm lượng nitơ oxit trong không khí sẽ tăng lên nhanh chóng. Vì vậy, một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí chính là ô nhiễm không khí do cháy rừng.

Bão: Bão là nguyên nhân của ô nhiễm không khí vì loại khí này tạo ra nhiều khí thải nitơ oxit. Không chỉ vậy, bão cát sẽ làm tăng tốc độ ô nhiễm bụi mịn PM2.5 và PM10, lốc xoáy cuốn theo rác và chất bẩn, gây ô nhiễm môi trường.

Núi lửa: Với sự phun trào của núi lửa, lượng clo, lưu huỳnh, mêtan … ở sâu trong lớp dung nham bị đẩy ra ngoài. Đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng hơn.

Gió bụi: khí thải độc hại, bụi bẩn gây ô nhiễm có thể bị gió thổi bay hàng trăm km. Do đó, gió là nguyên nhân khiến không khí phát tán nhanh chóng trên diện rộng.

4.2 Nguyên nhân do con người tạo ra

Các hoạt động bình thường hàng ngày như đun nấu bằng than, củi sẽ thải bụi ra môi trường và gây ô nhiễm. Lượng rác thải sinh hoạt vô cùng lớn nhưng chưa được phân loại, xử lý triệt để mà trực tiếp thải ra môi trường. Nhiều nơi, rác còn được chất thành đống ở các bãi rác rồi xử lý bằng phương pháp đốt nhân tạo nên khói độc gây ô nhiễm không khí.

Các nhà máy công nghiệp và cơ sở sản xuất thường thải ra một lượng lớn chất thải hoặc khí độc hại, chẳng hạn như CO, CO2, SO3, NOx, hoặc bụi hữu cơ nồng độ cao, khói và bụi chưa cháy. Đồng thời, kiểm soát tốt quy trình xử lý khí thải gây ảnh hưởng trực tiếp, nghiêm trọng đến môi trường không khí.

Trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, việc đốt rơm, rạ, đốt vườn… gây ra một lượng lớn khói, bụi thải ra môi trường. Ngoài ra, việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc bảo vệ thực vật hay việc vứt trực tiếp vỏ chai thuốc xuống đồng ruộng, kênh mương cũng là  nguyên nhân của ô nhiễm không khí .

Trong giao thông vận tải, hàng ngày các phương tiện giao thông, ô tô, xe máy,… thải ra môi trường một lượng lớn khói và khí thải độc hại. Đặc biệt là các loại xe cũ, lạc hậu sử dụng nhiên liệu xăng sẽ có lượng khí thải lớn hơn rất nhiều. Đây là một trong những nguyên nhân trực tiếp và nghiêm trọng nhất gây ra tình trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam và nhiều nước khác.

Ngoài ra, các hoạt động quân sự như chiến tranh hóa học, vũ khí hạt nhân, khí độc, tên lửa cũng không loại trừ nguyên nhân của ô nhiễm không khí toàn cầu.

4.3 Hậu quả của ô nhiễm không khí

Ô nhiễm không khí là mối đe dọa lớn nhất đối với sức khỏe con người. Hậu quả của ô nhiễm không khí là vô cùng nghiêm trọng, có khoảng hơn 3 triệu người trên thế giới chết mỗi năm do ô nhiễm không khí. Khi không khí ô nhiễm là nguyên nhân gây ra các bệnh ngoài da, ngứa mắt, hen suyễn… thì tác hại của nó là rất lớn.

Ngoài ra, đây cũng là yếu tố khiến vô số bệnh tật như suy hô hấp, tim mạch, ung thư phổi, bệnh võng mạc, biến chứng tâm lý, bệnh Alzheimer, Parkinson,… tiến triển nặng hơn thành những căn bệnh nguy hiểm. Không khí khó lường. Theo tìm hiểu, ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe con người là rất nghiêm trọng và khó chữa khỏi

Ngoài ra, ô nhiễm không khí có tác động lớn đến môi trường xung quanh như nước và đất. Khí thải độc hại sẽ làm ô nhiễm môi trường nước, ô nhiễm môi trường đất và gây ra hiệu ứng nhà kính, biến đổi khí hậu. Điều này gây ra ô nhiễm không khí có tác hại đến các hệ sinh thái, bao gồm cả động thực vật. Các khí độc như flo và chì có thể gây ngộ độc cho động vật qua chuỗi thức ăn.

Một trong những hậu quả của ô nhiễm không khí là tạo ra mưa axit, làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng và nước của thực vật, khiến chúng sinh trưởng và ngày càng ít chết. Đồng thời, ô nhiễm không khí cũng rất có hại đối với động vật và sinh vật sống dưới nước, do không khí ô nhiễm làm thay đổi trực tiếp tính chất của đất và nước, làm cho nó bị ô nhiễm. Điều này cho thấy hậu quả của ô nhiễm không khí đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi sinh vật sống và con người.

5. Các biện pháp khắc phục ô nhiễm không khí

Bước sang năm 2021 với một ý thức mới, mọi người cần nhìn nhận lại hành vi, việc làm của mình đối với môi trường tự nhiên, có biện pháp khắc phục ô nhiễm, phục hồi thiên nhiên, phục hồi kinh tế.

5.1 Cần nâng cao ý thức của người dân trong việc sử dụng và xử lý rác thải

Đây có thể coi là yếu tố quyết định đến việc cải tạo và bảo vệ nguồn nước tự nhiên. Hầu hết mọi người đều cho rằng hành vi thiếu ý thức về môi trường mà họ làm chỉ là “rắc muối bỏ biển”, ít ảnh hưởng đến môi trường.

Tuy nhiên, thực tế chúng ta đang phải đối mặt với một vấn đề: rác nhựa khổng lồ trên biển là một bằng chứng sống. Toàn bộ rác thải sau khi thu gom được đổ ra đại dương, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sinh vật biển. hãy ở bên nhau

Vì vậy, việc giáo dục ý thức trách nhiệm, tinh thần trách nhiệm đối với thế hệ mai sau của mọi người là vấn đề then chốt và cần thiết. Làm thế nào để mọi người có thể thay đổi suy nghĩ này, thay đổi thói quen đó và mọi vấn đề liên quan đến môi trường đều có thể được giải quyết phần nào.

5.2 Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chế tài xử lý pháp luật về môi trường

Trong các nguyên nhân của ô nhiễm không khí và giải pháp khắc phục, có nhiều yếu tố, nhưng mấu chốt vẫn là ý thức cá nhân, ý thức tập thể và ý thức tổ chức. Vì vậy, muốn đánh tan hoàn toàn ý thức của người dân thì phải có biện pháp răn đe kịp thời thì mới thật sự có tác dụng.

Phương pháp và cách làm phải thực sự nghiêm túc, công bằng và hiệu quả. Tránh che giấu và xúi giục hành vi sai trái. Vì vậy, hệ thống pháp luật là yếu tố cốt lõi của mọi vấn đề.

5.3 Cải thiện hệ thống xử lý nước thải tại các khu dân cư, khu công nghiệp

Để đạt được điều này, phải kết hợp ba hệ thống: nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Đất nước là chủ đầu tư, doanh nghiệp là đơn vị xây dựng, người dân là người sử dụng

Nếu một trong ba người không đồng tâm và phối hợp, bạn nghĩ sao? Thành công sẽ khó khăn, phải không? Vì vậy, mọi người, mọi tổ chức hãy nâng cao ý thức cảnh giác.

5.4 Sử dụng các giải pháp xử lý nước ô nhiễm 

Các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường nước bằng khả năng thay thế và ứng dụng năng lượng sạch vào sản xuất công nghiệp. Ví dụ như năng lượng mặt trời, năng lượng gió… Đây là giải pháp an toàn có thể hạn chế được các nguồn chất thải nguy hại và nước thải.

Có rất nhiều biện pháp bảo vệ môi trường không khí mà bạn có thể áp dụng hàng ngày. Mỗi hành động nhỏ của bạn đều rất quan trọng trong việc khắc phục các nguyên nhân của ô nhiễm không khí. Chúng ta hãy áp dụng các biện pháp trên vì một môi trường không khí trong lành và một sức khỏe tốt nhất nhé!